Overzicht van de incidentele baten en lasten per programma

In de Gemeentewet is opgenomen dat de begroting en het financieel meerjarenperspectief 'structureel en reëel in evenwicht' dienen te zijn. Hiermee wordt door de wetgever beoogd dat gemeenten structurele lasten moeten dekken met structurele baten. Om inzicht in de structurele en incidentele lasten en baten te geven, maakt het bovenstaande overzicht deel uit van de begroting.

De incidentele baten en lasten beïnvloeden het structureel en reëel begrotingsevenwicht. Pas na eliminatie van de incidentele baten en lasten ontstaat het structureel begrotingssaldo. De toezichthouders beoordelen jaarlijks of er sprake is van een structureel en reëel evenwicht in de begroting. Als de begroting niet structureel en reëel in evenwicht is, dan moet door de gemeente aannemelijk zijn gemaakt dat dit evenwicht uiterlijk in het laatste jaar van de meerjarenraming tot stand wordt gebracht.

Voor structurele baten en lasten geldt in het algemeen, dat zij tot nadere besluitvorming voor onbepaalde tijd opgenomen zijn. Met andere woorden, er is (nog) geen einddatum bekend. Dit laat onverlet, dat de hoogte van de structurele baten en lasten jaarlijks kan fluctueren. Van structurele baten en lasten is ook sprake indien de ramingen bijvoorbeeld om het jaar opgenomen zijn. Zolang deze posten maar periodiek terug blijven komen en er geen eindtijd bepaald is. Deze fluctuaties blijken uit de meerjarenraming. Ook door nieuw beleid of door bezuinigingen kan de hoogte van structurele lasten en baten worden beïnvloed.
Incidentele baten en lasten betreffen die posten die het begrotingssaldo incidenteel beïnvloeden. Het gaat om eenmalige zaken en om (meerjarige) projecten of subsidies als deze eveneens het karakter van tijdelijkheid c.q. eindig doel hebben.

Er is een aantal posten in de begroting en jaarrekening die een specifieke handelswijze kennen teneinde het structureel begrotingssaldo juist te bepalen. Hieronder zijn deze kort toegelicht:

• Bestemmingsreserve dekking kapitaallasten. In principe zijn alle toevoegingen en onttrekkingen aan reserves incidenteel van aard zijn. De bestemmingsreserve dekking kapitaallasten is hierop een uitzondering.
• Afwikkelingsverschillen voorgaande dienstjaren. Baten en lasten, inclusief afwikkelingsverschillen, die betrekking hebben op voorgaande dienstjaren beïnvloeden per definitie het betreffende begrotingsjaar waarin de baten en lasten verantwoord worden. Dergelijke baten en lasten vallen onder de incidentele baten en lasten.
• Onderuitputting (alleen bij jaarrekening). Het niet volledig benutten van een in de begroting opgenomen raming noemt men ook wel onderschrijding van de begroting. Veelal wordt dit veroorzaakt door onvoorziene omstandigheden. Bijvoorbeeld geraamde onderhoudswerkzaamheden (die niet ten laste van een onderhoudsvoorziening gebracht worden) kunnen door weersomstandigheden niet uitgevoerd worden. Ook salarislasten kunnen lager zijn door vacatures of doordat vacatures pas later ingevuld konden worden. Een investering die later opgeleverd wordt kan leiden tot lagere lasten, namelijk minder kapitaallasten dan (oorspronkelijk in de begroting) geraamd. Jaarlijkse afwijkingen bij de jaarrekening kunnen echter ook een structureel karakter hebben. Het is echter aan de gemeente om bij het opstellen van de begroting reëel te ramen.

• Structurele raming met een variërende omvang. Er zijn gemeenten die uit voorzichtigheid in de begroting jaarlijks een terugkerende (structureel en dus voor onbepaalde tijd) raming opnemen voor incidentele lasten wanneer de praktijk leert, dat die lasten toch ieder jaar gemaakt worden. Bijvoorbeeld het ramen van een vast bedrag (bijvoorbeeld 1% van de loonsom) om ziekteverzuim op te kunnen vangen, gratificaties, ambtsjubilea, schades, vandalisme en een jaarlijks budget voor het verstrekken van incidentele subsidies. Door jaarlijks in de begroting deze lasten te ramen is dit een uitzondering op de algemene regel ofwel nu is de aard van de begrotingspost bepalend en niet de aard van de last. Bij een dergelijke structurele raming voor incidentele lasten is dus sprake van structurele lasten.

Toelichting per programma

Programma 1 Bestuur

Lasten

• De meeste activiteiten voor de  viering van 75 jaar vrijheid zijn doorgeschoven naar 2021. In 2021 worden ook de voorbereidingen getroffen voor de viering van de eerste Vrije Statenverkiezing in 1572. In 2022 is het 450 jaar geleden dat Edam aanwezig was bij deze eerste Vrije Statenvergadering en daarmee de start van de Rechtsstaat zoals wij die nu kennen. Voor deze activiteiten is in 2021 een incidenteel budget beschikbaar van €64.000 (product 1.05). De kosten worden gedekt door te onttrekken aan de algemene reserve € 50.000, de reserve Vitalisering dorpskernen € 4.000 en reguliere middelen € 10.000 (product 1.02).
•  Voortschrijdende ontwikkelingen op ICT gebied maken het noodzakelijk dat er wordt geïnvesteerd in ICT. Op de korte termijn betreft het op orde brengen van bestaande systemen en op de lange termijn kennis vergaren om in te kunnen springen op nieuwe ontwikkelingen zoals de Omgevingswet. Hiervoor wordt in 2021 € 100.000 incidenteel beschikbaar gesteld. Het beschikbare opleidingsbudget applicatiebeheer bedraagt in 2021-2023 respectievelijk € 150.000, € 75.000 en € 125.000. Deze incidentele kosten zullen worden gedekt vanuit een in 2021 nieuw te vormen reserve Incidentele opleidingskosten van € 350.000. Deze reserve wordt gevuld door een onttrekking aan de Algemene reserve (product 1.07)..
• In 2021 en 2022 wordt incidenteel € 150.000 en € 40.000 geraamd voor extra inkoop capaciteit. Vanaf 2020 wordt de inhuur omgezet naar contractmanagers om de inkoopfunctie te onderhouden en verder te ontwikkelen (product 1.07)..
• In 2021 en 2022 wordt incidenteel € 196.200 en € 151.200 geraamd voor tijdelijke RO capaciteit (planoloog, stedenbouwkundige en medewerker duurzaamheid) benodigd in verband met de voortgang van de lopende projecten (product 1.07).
• In 2021 en 2022 is de taakstelling efficiënte organisatie incidenteel opgehoogd voor € - 75.000 en €- 35.000 in verband met verwachte detacheringsopbrengsten (product 1.07)..
• De overige incidentele kosten (€ 38.000 in 2021, € 6.000 in 2022, € 6.000 in 2023 en € 102.000 in 2024) betreffen aanpassingen aan planmatig onderhoud van diverse gemeentelijke panden. Tegenover deze mutaties staan onttrekkingen uit de onderhoudsreserve Gemeentelijke Eigendommen (product 1.07)..
• Door de corona crisis is het takenpakket van de boa’s veranderd. De verwachting is dat dat ook in 2021 zo zal zijn. Omdat de kosten van Corona apart worden gefinancierd uit de AR en niet via de lopende begroting, zou ongeveer een derde deel van de inzet van boa’s uit de Corona-gelden gefinancierd kunnen worden. Dit levert in 2021 een besparing op van € 120.000 (product 1.07).

Programma 2 Publiek, Veiligheid en Juridische Zaken

Lasten

• De incidentele kosten op product 2.04 betreffen aanpassingen in planmatig onderhoud van de brandweerkazernes. Tegenover deze mutaties staan onttrekkingen uit de onderhoudsreserve Gemeentelijke Eigendommen.

Programma 3 Ruimtelijke Ontwikkeling

Lasten

• Met de ontwikkeling van de Economische Agenda is er een begin gemaakt met het opzetten van een Economisch Platform binnen onze gemeente. In de agenda is afgesproken om het Economisch Platform door te ontwikkelen. Hiervoor is in 2021 € 35.000 geraamd (product 3.01).
• In 2018 is het gestart met het project om een historische scheepswerf te realiseren. Hiervoor is een kosten neutrale Businesscase opgesteld. Voor het projectteam is in 2021 een voorbereidingsbudget van  € 40.000 benodigd (product 3.03).
  De overige incidentele kosten op product 3.03 betreffen aanpassingen in planmatig onderhoud van de monumenten. Tegenover deze mutaties staan onttrekkingen uit de onderhoudsreserve Gemeentelijke Eigendommen.
• Voor 2021 is voor duurzaamheid/transformatie(product 3.04) € 31.000 beschikbaar gesteld. Om te kunnen voldoen aan eisen van uit het Klimaatakkoord 2018 was in 2019 een totaalbudget beschikbaar gesteld van € 93.000 voor 3 jaar.
  Voor de voortzetting van  taken op het gebied van duurzaamheidsbeleid zijn voor de jaarschijven 2021 en 2022 incidentele  budgetten  van € 35.320 geraamd (product 3.04).
• Voor de implementatie van de Omgevingswet (product 3.08) is budget geraamd voor 2021 (conform 2019 en 2020) van respectievelijk € 330.000. Gezien het meerjarige incidentele karakter van dit project en de omvang van het benodigde budget, worden dit budget gedekt uit de Algemene Reserve.
• Op grond van het BBV en de Notitie grondexploitatie dient, voor een juiste toerekening van baten en lasten aan een dienstjaar, te worden overgegaan tot tussentijdse winstneming. De geraamde kosten bedragen in  2021 € 3.332.000 en 2022 € -23.000 (product 3.10). De verwachting is dat in 2022 de Broeckgouw kan worden afgesloten.
• Beëindiging erfpachtverhouding Prins Machinefabriek BV: Voorzichtigheidshalve is hiervoor een afkoopsom geraamd van € 50.000 in 2022. In het geval dat duidelijkheid zou bestaan over de gemeentelijke plannen met deze ondergrond (Verkoop of herontwikkeling van deze locatie) dan zou de afkoopsom ad € 50.000 in 2022 kunnen worden bijgeschreven op de boekwaarde van de aankoop en vervalt de raming ten laste van het begrotingssaldo (product 3.11).

Baten

• Op grond van het BBV en de Notitie grondexploitatie dient, voor een juiste toerekening van baten en lasten aan een dienstjaar, te worden overgegaan tot tussentijdse winstneming. De geraamde opbrengsten bedragen:  2021: € 4.337.000 en 2022: € 601.000. De verwachting is dat eind 2022 de Broeckgouw kan worden afgesloten (product 3.10).

Programma 4 Ruimtelijke Beheer

Lasten

• De ramingen op product 4.01 betreffen de mutaties op het achterstallig onderhoud wegen. Deze lasten worden gedekt uit de reserve Wegen.
• De ramingen op product 4.05 betreffen de mutaties op het achterstallig onderhoud bruggen.  Deze lasten worden gedekt uit de reserve Bruggen.
• De ramingen op product 4.07 betreffen de mutaties op het achterstallig onderhoud havens Deze lasten worden gedekt uit de reserve Havens.

Programma 5 Sociaal Domein / Samenleving

Lasten

• Er wordt in 2021 een bedrag van € 25.000 ingezet voor de inhuur van een regionale projectleider om de ontvlechting en opzet nieuwe contractering specialistische jeugdhulp segment C te organiseren. Dit bedrag wordt onttrekken aan de reserve Sociaal Domein (product 5.03).
• De budgetten voor het Sociaal Domein zijn reëel bijgesteld. Hiervan wordt € 230.000 als incidenteel beschouwd (product5.03).
• De gemeentelijke bijdrage aan de stichting Werkplus wordt in 2021 verhoogd met € 25.000 in 2021. Dekking uit Bestemde Reserve Sociaal Domein (product 5.05).
  De incidentele kosten op product 5.10 betreffen aanpassingen in planmatig onderhoud van de Haven 154 in 2022. Tegenover deze mutaties staan onttrekkingen uit de onderhoudsreserve Gemeentelijke Eigendommen.
• Er zijn twee (tijdelijke) Kwaliteitsmedewerker (Wmo-Jeugd en Participatie) benoemd binnen het Breed Sociaal Loket in 2021 voor € 134.000. Deze medewerkers ondersteunen de coördinator bij de toetsende rol. Dekking uit Bestemde Reserve Sociaal Domein (product 5.11).
  Vanuit het Gemeentefonds ontvingen we voor 2020 een budget voor de nieuwe Wet Inburgering van € 41.000. Dit budget is voor € 37.000 doorgeschoven naar 2021 via de Algemene Reserve (product 5.11).
• De doorontwikkeling van de lokale toegang in 2021 wordt bekostigd vanuit het regionale budget ZAWA Transformatieplan ‘Zorg voor de jeugd’. In 2021 is € 69.000 hiervan beschikbaar (via de reserve Sociaal Domein) om lokale uitvoering te geven aan het transformatieplan jeugdhulp (product 5.11).
• In het kader van ‘Gewoon Goed’ wordt bij het BSL-loket in de komende periode extra geïnvesteerd in het tijdig afhandelen van (spoed)aanvragen en het terugbrengen van de wachttijden, een en ander als pilot. Hiervoor is in 2021 incidenteel 1 fte (€ 75.000) op jaarbasis extra benodigd. Dekking uit Bestemde Reserve Sociaal Domein (product 5.13).
• Voor het Project Toegang is in 2021 € 25.000 beschikbaar. Dekking uit Bestemde Reserve Sociaal Domein (product 5.13).
• Voor de inhuur van een externe teamcoach/verandermanager bij het breed Sociaal Loket in 2021 is € 62.500 beschikbaar. Dekking uit Bestemde Reserve Sociaal Domein (product 5.13).
• In 2021 is voor de aanpak van dak- en thuisloosheid een bedrag van € 32.000 beschikbaar (product 5.13).
• De overige incidentele kosten op product 5.13 (en het bedrag 2022) betreffen aanpassingen in planmatig onderhoud van diverse panden. Tegenover deze mutaties staan onttrekkingen uit de onderhoudsreserve Gemeentelijke Eigendommen.
• Voor de ontwikkeling en realisatie van de nieuwbouw voor OBS Meester Haye is tijdelijke huisvesting noodzakelijk. De kosten hiervan bedragen in 2021 € 96.000 (product 5.16).
• De bedragen op product 5.20 betreffen aanpassingen in planmatig onderhoud van gemeentelijke binnensportaccommodaties. Tegenover deze mutaties staan onttrekkingen uit de onderhoudsreserve Sporthallen.
• Er is een extra budget van € 6.000 in 2021 en 2022 nodig om een en ander met de atletiekbaan op te lossen in verband met het proces tegen de aannemer die de atletiekbaan heeft aangelegd (product 5.21).
• De overige incidentele kosten op product 5.21 betreffen aanpassingen in planmatig onderhoud van gemeentelijke buitensportaccommodaties. Tegenover deze mutaties staan onttrekkingen uit de onderhoudsreserve buitensportaccommodaties.
• De bedragen op product 5.22 betreffen aanpassingen in planmatig onderhoud van zwembaden. Tegenover deze mutaties staan onttrekkingen uit de onderhoudsreserve zwembaden.
• De bedragen op product 5.23 betreffen aanpassingen in planmatig onderhoud van het stadion. Tegenover deze mutaties staan onttrekkingen uit de onderhoudsreserve stadion.
• De incidentele kosten op product 5.24 betreffen aanpassingen in planmatig onderhoud van musea. Tegenover deze mutaties staan onttrekkingen uit de onderhoudsreserve Gemeentelijke Eigendommen.
• De incidentele kosten op product 5.29 betreffen aanpassingen in planmatig onderhoud van Begraafplaatsen. Tegenover deze mutaties staan onttrekkingen uit de onderhoudsreserve gemeentelijke eigendommen.

Baten:

• In 2021 wordt een incidentele huurbijdrage van € 5.000 voor kinderopvang ontvangen (product 5.16).

Programma 6 Financiën en algemene dekkingsmiddelen

Lasten

• De wijziging van de boekwaarden in de grondexploitatie Broeckgouw brengt rentewijzigingen met zich mee. In 2021 en 2022 ontstaan rentelasten van respectievelijk  € 200.000 en € 23.000 (product 6.01).
• De incidentele kosten op product 6.05 betreffen aanpassingen in planmatig onderhoud van het beheer overige gebouwen. Tegenover deze mutaties staan onttrekkingen uit de onderhoudsreserve Gemeentelijke Eigendommen.

Toevoegingen reserves

• Op grond van het BBV en de Notitie grondexploitatie dient, voor een juiste toerekening van baten en lasten aan een dienstjaar, te worden overgegaan tot tussentijdse winstneming in 2021: € 805.000 en in 2022: € 601.000. De verwachting is dat in 2022 de Broeckgouw kan worden afgesloten. Deze bedragen worden toegevoegd aan de algemene reserve.
• Het beschikbare opleidingsbudget applicatiebeheer bedraagt in 2021-2023 respectievelijk € 150.000, € 75.000 en € 125.000. Deze incidentele kosten zullen worden gedekt vanuit een in 2021 nieuw te vormen reserve Incidentele opleidingskosten van € 350.000. Deze reserve wordt gevuld door een onttrekking aan de Algemene reserve in 2021.
• De reserve Nieuwe Seinpaal wordt in een keer aangevuld met € 3.559.000 ten laste van de Algemene reserve, Hiermee is de reserve op niveau om de jaarlijks afschrijvingen van de boekwaarde te dekken. De jaarlijkse stortingen van € 105.000 komen hierdoor te vervallen en structureel ten gunste van het saldo begroting.

Onttrekkingen reserves

Algemene reserve

• Voortschrijdende ontwikkelingen op ICT gebied maken het noodzakelijk dat er wordt geïnvesteerd in ICT. Op de korte termijn gaat het om het op orde brengen van bestaande systemen en op de lange termijn gaat het om kennis vergaren om in te kunnen springen op nieuwe ontwikkelingen zoals de Omgevingswet. Hiervoor wordt in 2021  € 100.000 incidenteel beschikbaar gesteld. De kosten van externe inhuur voor inkoop zijn in 2021 voor € 110.000 incidenteel en kunnen daardoor gedekt worden uit de Algemene Reserve.
• Er is  € 330.000 in 2021 geraamd als (incidentele) onttrekking ten laste van de Algemene reserve voor de implementatie van de Omgevingswet.
• Er is € 50.000 in 2021 geraamd als (incidentele) onttrekking ten laste van de Algemene reserve voor activiteiten in het kader van 75 jaar Vrijheid (doorgeschoven van 2020 naar 2021 vanwege de corona-crisis) en de Vrije Statenverkiezing in 1572.
• Er is  € 91.000 in 2021 geraamd als (incidentele) onttrekking ten laste van de Algemene reserve voor de tijdelijke huisvesting van de OBS  Meester Haye.
• Geoormerkte gelden uit 2018 van de Stadsregio Amsterdam worden via de Algemene reserve overgeheveld naar 2021 voor € 26.000 en 2022 voor € 26.000.
• Geoormerkt budget voor cultuur wordt via de Algemene reserve overgeheveld naar 2021-2024 voor jaarlijks € 16.500.
• De ontvangen rijksvergoeding voor de nieuwe Wet Inburgering wordt voor € 37.000 via de Algemene reserve overgeheveld naar 2021.
• De reserve Nieuwe Seinpaal wordt in een keer aangevuld met € 3.559.000, Hiermee is de reserve op niveau om de jaarlijks afschrijvingen van de boekwaarde te dekken. De jaarlijkse stortingen van € 105.000 komen hierdoor te vervallen en structureel ten gunste van het saldo begroting.
• Er wordt een nieuwe reserve voor opleidingskosten gevormd vanuit de algemene reserve voor € 350.000, zodat de incidentele opleidingskosten functioneel beheer in 2021-2023 kunnen worden gedekt uit de reserve, waardoor deze kosten niet ten lasten van het saldo begroting gaan.
• Door de corona crisis is het takenpakket van de boa’s veranderd. De verwachting is dat dat ook in 2021 zo zal zijn. Omdat de kosten van Corona apart worden gefinancierd uit de AR en niet via de lopende begroting, zou ongeveer een derde deel van de inzet van boa’s uit de Corona-gelden gefinancierd kunnen worden. Dit levert in 2021 een besparing op van € 120.000.

Reserve Sociaal Domein

• De geraamde (incidentele) onttrekkingen ten laste van de bestemde reserve Sociaal Domein bedragen:

2021

• Er is € 200.500 geraamd als (incidentele) onttrekking ten laste van de bestemde reserve Sociaal Domein voor extra bijdrage Businesscase Werkplus
• € 133.500 twee kwaliteitsmedewerkers (Wmo-Jeugd en Participatie)
• € 75.000 tijdelijke medewerker Breed Sociaal Loket
• € 25.000 Project toegang
• € 62.500 inhuur externe teamcoach/verandermanager bij het breed Sociaal Loket
• € 25.000 inhuur regionale projectleider specialistische jeugdhulp segment C
• € 69.000 lokale uitvoering transformatieplan  jeugdhulp
• € 230.000 incidentele kosten in de begroting 2021

2022

• Er is € 175.500 geraamd als (incidentele) onttrekking ten laste van de bestemde reserve Sociaal Domein voor extra bijdrage Businesscase Werkplus.

2023 en 2024

• Geen onttrekkingen

Reserve Vitalisering dorpskernen

2021 €   3.757
2022 €   0
2023 €   0
2024 €   0

Reserve CAI

2021 €   5.235
2022 €   2.064
2023 €   0
2024 €   0

Reserve Bruggen
Deze incidentele onttrekkingen betreffen dekking van de achterstallige onderhoudslasten van bruggen.

2021 €   106.718
2022 €   106.718
2023 €   0
2024 €   0

Reserve Haven
Deze incidentele onttrekkingen betreffen dekking van de achterstallige onderhoudslasten van havens.

2021 €   20.295
2022 €   20.295
2023 €   0
2024 €   0

Reserve Wegen
Deze incidentele onttrekkingen betreffen dekking van achterstallige onderhoudslasten van wegen.

2021 €   2.215.825
2022 €   2.215.825
2023 €   0
2024 €   0

Reserve huisvesting sporthallen
Deze incidentele onttrekkingen zijn ter dekking van aanpassingen aan planmatig onderhoud.

2021 €   -25.524
2022 €    5.082
2023 €   -23.674
2024 €   48.748

Reserve gemeentelijke eigendommen
Deze incidentele onttrekkingen zijn ter dekking van aanpassingen aan planmatig onderhoud.

2021 €   -23.574
2022 €   126.523
2023 €   141.879
2024 €   166.509

Reserve MOP Zwembad
Deze incidentele onttrekkingen zijn ter dekking van aanpassingen aan planmatig onderhoud.

2021 €   -50.127
2022 €   -37.307
2023 €   -70.849
2024 €   -80.660

Reserve opleidingskosten

2021 €   150.000  opleidingskosten functioneel beheer
2022 €    75.000  opleidingskosten functioneel beheer
2023 €   125.000  opleidingskosten functioneel beheer

Effect van overzicht incidentele baten en lasten
De incidentele baten en lasten beïnvloeden het structureel begrotingssaldo. Incidentele lasten beïnvloeden het structureel begrotingssaldo positief en incidentele baten beïnvloeden het structureel begrotingssaldo negatief. Met het opnemen van alleen een (verplicht) cijfermatig overzicht van incidentele baten en lasten ontstaat nog niet automatisch het inzicht of er sprake is van een structureel begrotings- of jaarrekeningsaldo.

Door het betrekken van de eindcijfers uit het overzicht van incidentele baten en lasten bij het begrotingssaldo met de cijfers uit het overzicht van de (totale) lasten en baten wordt inzicht gegeven in het begrotingssaldo.